บ้านสุเม่นเหนือ หย่อมบ้านห้วยระแห้ ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ลีซูที่มีวิถีชีวิตประเพณีวัฒนธรรมและภูมิปัญญาที่เป็นเอกลักษณ์ กับการตั้งถิ่นฐานบนพื้นที่ที่มีทรัพยากรธรรมชาติอันอุดมสมบูรณ์

ชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นได้รับการประกาศเป็น “พื้นที่คุ้มครองทางวัฒนธรรมพิเศษ” โดยศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) ซึ่งเป็นไปตามแนวทางการฟืนฟูวิถีชีวิตชาวกะเหรี่ยง ตามมติคณะรัฐมนตรี 3 สิงหาคม 2553ในชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นมี “ลำห้วยพุเม้ยง์” ซึ่งเป็นเสมือนเส้นเลือดใหญ่ที่หล่อเลี้ยงชาวกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นมายาวนานกว่า 400 ปี เป็นแหล่งน้ำในการอุปโภคบริโภค แหล่งน้ำในการทำการเกษตร และเป็นแหล่งอาหารตามธรรมชาติของชุมชนในชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นมีต้นไม้ขนาดใหญ่ขึ้นอยู่เป็นกลุ่ม มีจำนวน 5 ต้น ชื่อว่า “ต้นสมพงษ์” แต่ละต้นมีอายุกว่า 100 ปี เป็นศูนย์รวมความเชื่อความศรัทธาทางจิตวิญญาณของคนที่อยู่กับป่า แต่เป็นที่น่าเสียดายอย่างยิ่ง เมื่อเดือน เมษายน 2566 เกิดลมพายุพัดผ่านชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นอย่างรุนแรง ส่งผลให้ต้นสมพงษ์ขนาดใหญ่ทั้ง 5 ต้น ล้มทั้งยืน บางต้นล้มแบบหัก ขาดครึ่งกลางลำต้นลงมา จากนี้ไปคงเหลือเพียงชื่อที่เป็นตำนานเท่านั้นในชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็น เป็นแหล่งรวมอารยธรรมกะเหรี่ยงโปว์ทางด้านจิตวิญญาณและความเชื่อ ด้วยเหตุผลที่ว่า ในชุมชนแห่งนี้ในปัจจุบันมีเจ้าวัด (ผู้นำแห่งจิตวิญญาณ) ถึง 3 คน คือ เจ้าวัดผู้ชาย 2 คน ผู้นำจิตวิญญาณที่เป็นผู้หญิง (แม่ย่า) อีก 1 คน ในทุก ๆ ปี จะมีพิธีการไหว้เจดีย์ถึง 3 ครั้ง ได้แก่ การไหว้เจดีย์ในเดือน 3 เดือน 5 และเดือน 7 ซึ่งถือว่าเป็นปรากฏการณ์ที่ยิ่งใหญ่และน่าเหลือเชื่อมาก เพราะชุมชนกะเหรี่ยงส่วนใหญ่ไม่มีเจ้าวัดกันแล้วชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นเห็นถึงความสำคัญของการทำไร่หมุนเวียน จึงพยายามรื้อฟื้นวิถีการทำไร่หมุนเวียนให้กลับคืนมาดังเช่นในอดีต แต่พื้นที่สำหรับการทำไร่หมุนเวียนนั้นอาจจะน้อยลง เพราะปัจจุบันทุกคนมีพื้นที่จำกัด และการพักฟื้นหน้าดินหลังจากการทำไร่หมุนเวียนก็คงจะไม่นานถึง 7 – 8 ปี ดังเช่นในอดีต อาจจะเป็นการหมุนเวียนระหว่างการปลูกข้าวไร่กับพืชชนิดอื่นแทนการทิ้งร้างของพื้นที่ทำไร่หมุนเวียน 

นั่งหลังช้างชมธรรมชาติ สัมผัสบรรยากาศหมู่บ้านกลางหุบเขา ยลวิถีอัตลักษณ์ปกาเกอะญอที่บ้านทิโพจิ

ป่าไม้สมบูรณ์ เป็นแหล่งหาเห็ดโคน มีวัดบ่อเก่าบน เป็นแหล่งรวมศรัทธา และประกอบกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา วัดสงบร่มรื่นด้วยต้นไม้ มีศาลากลางน้ำและโบสถ์ที่สวยงาม

ชุมชนประไรโหนก กับวิถีวัฒนธรรมท้องถิ่นและมรดกภูมิปัญญาอันล้ำค่าในการทำไม้กวาดดอกหญ้า สู่การพัฒนาระบบเศรษฐกิจพื้นฐานเพื่อสร้างเสริมศักยภาพชุมชน

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์อาข่า-ไทลื้อจากหลายพื้นที่เข้ามารวมตัวกันเพื่อแสวงหาพื้นที่ทำกินและพัฒนาคุณภาพชีวิต สู่สังคมพหุวัฒนธรรมท่ามกลางดินแดนธรรมชาติในพื้นที่ชายแดนริมฝั่งแม่น้ำโขง

ชุมชนขนาดกลางเลียบแม่น้ำวัง มีอุตสาหกรรมหรือโรงงานครั่งในชุมชน

เมืองหน้าด่านของนครหลวงลำปางที่มีเรื่องราวการต่อสู้ของชุมชน กลายเป็นชื่อของเมืองแห่งนี้

พื้นที่ว่างเปล่าของการรถไฟแห่งประเทศไทย กับการเข้ามาของผู้คนนอกพื้นที่เมืองสงขลา และพัฒนาการของชุมชนสังคมเมือง

มีการจัดตั้งกลุ่มโฮมสเตย์เพื่อให้บริการแก่นักท่องเที่ยว ซึ่งบ้านนาปลาจาดให้ความสำคัญในด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยได้กำหนดการดูแลและกำหนดขอบเขตป่าชุมชนไว้อย่างชัดเจน มีเขตอนุรักษ์พันธุ์ปลา อนุรักษ์พันธุ์เขียดแลว กิจกรรมบวชป่าชุมชน ทำฝายชะลอน้ำ บวชป่า บวชปลา กิจกรรมปลูกต้นไม้ในวันสำคัญต่าง ๆ

ชุมชนเล็ก ๆ แห่งหนึ่งบนยอดดอยในอำเภอแม่วิน สถานที่ที่ยังคงอบอวลด้วยกลิ่นไอวัฒนธรรมดั้งเดิมของชาวปกาเกอะญอ ถ่ายทอดลำนำวิถีผ่านเสียงพิณเตหน่าและการขับบททา ชมนาขั้นบันไดและสวนผลไม้เมืองหนาว พืชเศรษฐกิจที่สร้างอาชีพ สร้างรายได้แก่ชุมชนอย่างยั่งยืน

“วิสาหกิจชุมชนดาวม่าง งานผ้าใยกัญชง” จากอัตลักษณ์และภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่ผลิตภัณฑ์การเกษตรมูลค่าสูง

วัดอุทัยธาราม พื้นที่สำคัญทางประวัติศาสตร์กับเส้นทางการคมนาคมเมืองสงขลาในอดีต และพัฒนาการทางสังคมและชุมชนท้องถิ่น

ชุมชนมุสลิม ประกอบอาชีพการประมงพื้นบ้านและเกษตรกรรม ทั้งการทำนาปีละครั้ง รวมถึงการทำสวนยางพาราและยังคงดำรงความสัมพันธ์ในชุมชนแบบเครือญาติอย่างเข้มแข็ง

วัดท่ามะปรางค์ที่อยู่คู่ชุมชนมานานกว่า 100 ปี, หลวงพ่อใหญ่, ภูเขารูปช้าง และมีพื้นทีติดต่อกับอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่

ชุมชนที่เกิดจากการพัฒนาโครงการฟื้นฟูสภาพแวดล้อมที่เสื่อมโทรมในเขตปฏิรูปที่ดินและเป็นชุมตลาดที่มีการแลกเปลี่ยนสินค้าภาคเกษตรกร