วัดโตนดและบทบาทสำคัญในการพัฒนาชุมชนแบบมีส่วนร่วมกับวิถีชีวิตบ้านริมน้ำ ท่ามกลางสังคมพหุวัฒนธรรม และพัฒนาการของสังคมเมือง

ชุมชนเกษตรปลอดสารพิษ ลด ละ เลิก การใช้สารเคมีกับพืชผลทางการเกษตร สู่การรวมตัวก่อตั้งกลุ่มเกษตรอินทรีย์เพื่อจุดมุ่งหมายหลักให้คนในชุมชนสามารถอยู่ได้อย่างพอมี พอกิน พอใช้ จากรายได้ในภาคการเกษตร และสนับสนุนให้ชุมชนปลอดจากสารเคมีทุกชนิดในการทำเกษตรกรรม 

ชุมชนบ้านห้วยหลวงมีเอกลักษณ์ทางเครื่องดนตรีที่ได้รับการถ่ายทอดสืบต่อกันจากบรรพบุรุษ

ชุมชนเก่าแก่คู่เมืองลำปางบนพื้นที่สำคัญอันเป็นเส้นทางการค้าริมฝั่งแม่น้ำวังที่เคยรุ่งเรืองมาตั้งแต่ครั้งอดีต ซึ่งยังคงหลงเหลือร่องลอยสลักจารลงบนอาคารสถาปัตยกรรมริมถนน สู่การปรับเปลี่ยนพื้นที่ชุมชนเป็นแหล่งท่องเที่ยวกระตุ้นเศรษฐกิจที่คึกคักที่สุดแห่งหนึ่งของจังหวัดลำปาง

หนึ่งเดียวในสยามที่ม้าน้ำอยู่ร่วมกับชุมชนได้

การเข้ามาของผู้คนต่างถิ่นในจังหวัดสงขลา สู่การพัฒนาเป็นชุมชนใหม่

การผสมผสานระหว่างศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัยกับวิถีชีวิตสมัยใหม่ของผู้คนบนพื้นที่ย่านกรุงเก่า นำไปสู่การพัฒนาเป็นย่านเศรษฐกิจและศูนย์การค้าริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาที่คับคั่งด้วยเหล่านักท่องเที่ยวมากหน้าหลายตา

"แหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม เสน่ห์ชุมชนตามวิถีอิสลาม" จากแนวคิดการอนุรักษ์วิถีชีวิตดั้งเดิมสู่การเริ่มพัฒนาการท่องเที่ยว โดยสมาชิกในชุมชนมีส่วนร่วม ภายใต้การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม สร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์เพิ่มมูลค่าจากวัสดุธรรมชาติ กระทั่งได้รับเลือกให้เป็น 1 ใน 81 ชุมชนท่องเที่ยว New Normal จากองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน

ป่าไม้สมบูรณ์ เป็นแหล่งหาเห็ดโคน มีวัดบ่อเก่าบน เป็นแหล่งรวมศรัทธา และประกอบกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา วัดสงบร่มรื่นด้วยต้นไม้ มีศาลากลางน้ำและโบสถ์ที่สวยงาม

ชุมชนเป็นพื้นที่ราบสูงเชิงเขา และมีลักษณะเป็นแอ่งกระทะ พื้นที่โดยรอบเป็นป่า และพื้นที่รับผิดชอบขององค์การอุตสาหกรรมป่าไม้

"ตลาดวิถีป่า สมัชชาคนจน ชุมชนโคกอีโด่ย" จากชุมชนที่อยู่อย่างโดดเดี่ยวในเขตชนบทจังหวัดสระแก้ว นำมาซึ่งแนวคิดในการจัดระบบต่าง ๆ ด้วยตนเองเพื่อความอยู่รอดโดยไม่รอคอยความช่วยเหลือ สู่การก่อตั้งตลาดวิถีป่าชุมชนโคกอีโด่ย ตลาดชุมชนจำหน่ายผลิตผลจากป่าที่ใหญ่ที่สุดในจังหวัดสระแก้ว

บ้านน้ำแคะ ชุมชนชาวลัวะที่ตั้งอยู่อย่างสันโดษบนภูเขาสูง หมู่บ้านที่ยังคงรักษา อนุรักษ์วัฒนธรรม ประเพณี และค่านิยมดั้งเดิมของเหล่าบรรพชนชาวลัวะเป็นพื้นฐานและหลักปฏิบัติในการดำเนินชีวิต

ตำนานบ้านไผ่ล้อม ชุมชนเก่าแก่กับเรื่องเล่าท้องถิ่น และประเพณีวัฒนธรรม ความเชื่อที่เป็นเอกลักษณ์

ชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นได้รับการประกาศเป็น “พื้นที่คุ้มครองทางวัฒนธรรมพิเศษ” โดยศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) ซึ่งเป็นไปตามแนวทางการฟืนฟูวิถีชีวิตชาวกะเหรี่ยง ตามมติคณะรัฐมนตรี 3 สิงหาคม 2553ในชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นมี “ลำห้วยพุเม้ยง์” ซึ่งเป็นเสมือนเส้นเลือดใหญ่ที่หล่อเลี้ยงชาวกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นมายาวนานกว่า 400 ปี เป็นแหล่งน้ำในการอุปโภคบริโภค แหล่งน้ำในการทำการเกษตร และเป็นแหล่งอาหารตามธรรมชาติของชุมชนในชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นมีต้นไม้ขนาดใหญ่ขึ้นอยู่เป็นกลุ่ม มีจำนวน 5 ต้น ชื่อว่า “ต้นสมพงษ์” แต่ละต้นมีอายุกว่า 100 ปี เป็นศูนย์รวมความเชื่อความศรัทธาทางจิตวิญญาณของคนที่อยู่กับป่า แต่เป็นที่น่าเสียดายอย่างยิ่ง เมื่อเดือน เมษายน 2566 เกิดลมพายุพัดผ่านชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นอย่างรุนแรง ส่งผลให้ต้นสมพงษ์ขนาดใหญ่ทั้ง 5 ต้น ล้มทั้งยืน บางต้นล้มแบบหัก ขาดครึ่งกลางลำต้นลงมา จากนี้ไปคงเหลือเพียงชื่อที่เป็นตำนานเท่านั้นในชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็น เป็นแหล่งรวมอารยธรรมกะเหรี่ยงโปว์ทางด้านจิตวิญญาณและความเชื่อ ด้วยเหตุผลที่ว่า ในชุมชนแห่งนี้ในปัจจุบันมีเจ้าวัด (ผู้นำแห่งจิตวิญญาณ) ถึง 3 คน คือ เจ้าวัดผู้ชาย 2 คน ผู้นำจิตวิญญาณที่เป็นผู้หญิง (แม่ย่า) อีก 1 คน ในทุก ๆ ปี จะมีพิธีการไหว้เจดีย์ถึง 3 ครั้ง ได้แก่ การไหว้เจดีย์ในเดือน 3 เดือน 5 และเดือน 7 ซึ่งถือว่าเป็นปรากฏการณ์ที่ยิ่งใหญ่และน่าเหลือเชื่อมาก เพราะชุมชนกะเหรี่ยงส่วนใหญ่ไม่มีเจ้าวัดกันแล้วชุมชนกะเหรี่ยงบ้านภูเหม็นเห็นถึงความสำคัญของการทำไร่หมุนเวียน จึงพยายามรื้อฟื้นวิถีการทำไร่หมุนเวียนให้กลับคืนมาดังเช่นในอดีต แต่พื้นที่สำหรับการทำไร่หมุนเวียนนั้นอาจจะน้อยลง เพราะปัจจุบันทุกคนมีพื้นที่จำกัด และการพักฟื้นหน้าดินหลังจากการทำไร่หมุนเวียนก็คงจะไม่นานถึง 7 – 8 ปี ดังเช่นในอดีต อาจจะเป็นการหมุนเวียนระหว่างการปลูกข้าวไร่กับพืชชนิดอื่นแทนการทิ้งร้างของพื้นที่ทำไร่หมุนเวียน 

คริสตจักรบ้านขุนป๋วย เป็นศาสนสถานประจำชุมชน ถือเป็น ศูนย์รวมจิตใจของคนในชุมชน เห็นได้จากการที่ชาวบ้านส่วนใหญ่มักจะมีส่วนร่วมกับโบสถ์ที่อยู่คู่กับชุมชนมายาวนานตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน การดูแลซึ่งกันและกัน ผ่านพิธีการนมัสการ เกิดการทำกิจกรรมนอกเหนือจากพิธีกรรมทางศาสนา การรวมกลุ่มทั้งกลุ่มพ่อบ้าน แม่บ้าน เยาวชนและเด็กมีการพัฒนาด้านบุคคล การจัดเข้าค่ายเยาวชนในช่วงปิดภาคเรียน ตลอดจนการร่วมกันพัฒนาชุมชน ขณะเดียวกันในทุกวันอาทิตย์ของการเข้าโบสถ์ ทุกคนจะต้องใส่ชุดประจำเผ่าทั้งชายและหญิงเพื่อเป็นการสืบสานวัฒนธรรมการแต่งกายชุดชนเผ่ากะเหรี่ยงให้ดำรงอยู่ต่อไป  

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงโปว์หรือโผล่งในพื้นที่อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ ที่ยังคงสืบทอดเอกลักษณ์การทอผ้าและจำหน่ายให้กับบุคคลภายนอก