ชุมชนชาวไทใหญ่ ที่มีความรุ่งเรืองทางพุทธศาสนา สถาปัตยกรรมและประเพณี 12 เดือน

ชุมชนชาวไทใหญ่ ที่ยังคงประเพณีและวัฒนธรรมไว้

ชุมชนที่มีหลากหลายชาติพันธุ์ เป็นป่าไม้ภูเขา มีการขุดค้นพบแหล่งโบราณคดีที่เพิงผาบ้านไร่ มีพิพิธภัณฑ์บ้านไร่ที่เปรียบเสมือนเป็นพิพิธภัณฑ์มีชีวิต

มีการจัดตั้งกลุ่มโฮมสเตย์เพื่อให้บริการแก่นักท่องเที่ยว ซึ่งบ้านนาปลาจาดให้ความสำคัญในด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยได้กำหนดการดูแลและกำหนดขอบเขตป่าชุมชนไว้อย่างชัดเจน มีเขตอนุรักษ์พันธุ์ปลา อนุรักษ์พันธุ์เขียดแลว กิจกรรมบวชป่าชุมชน ทำฝายชะลอน้ำ บวชป่า บวชปลา กิจกรรมปลูกต้นไม้ในวันสำคัญต่าง ๆ

ชุมชนที่มีตำนานเล่าขานเกี่ยวพันกับชาวไทใหญ่ที่พากันมาสร้างบ้านเรือนอยู่ริมแม่น้ำวัง

วิถีของชาวไทใหญ่ที่ได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมจากประเทศพม่า ประเพณี 12 เดือน พระพุทธรูปแบบล้านนา

บ้านเมืองปอนเป็นหมู่บ้านที่ยังคงอนุรักษ์รูปแบบไทใหญ่ไว้ตั้งแต่ดั้งเดิม การทำจองพารา มีลักษณะคล้ายปราสาท โครงทำจากไม้ไผ่ ชนชาติไทยใหญ่ที่ยังคงสืบสานความศรัทธาในพระพุทธศาสนา

สถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญ คือ วัดโมคัลลาน และงานหัตถกรรมที่มีชื่อเสียง คือ ผ้าฝ้ายทอมือ

ชุมชนไทยใหญ่บ้านปางหมูเป็นชุมชนไทยใหญ่แห่งแรกก่อนการสร้างเมืองแม่ฮ่องสอน เป็นชุมชนที่สมาชิกในชุมชนยังรักษามรดกทางวัฒนธรรมทั้งรูปธรรมและนามธรรมให้คงอยู่คู่กับชุมชน อาทิ วัดปางหมู พระธาตุปางหมู หอเจ้าเมิง เสาใจบ้าน รวมถึงขนบ ธรรมเนียม ประเพณี ซึ่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สะท้อนความเป็นชาวไทยใหญ่