ชุมชนที่มีอาชีพเจียระไนเพชรในอดีตและการเปลี่ยนแปลงเกษตรกรรมของชุมชน เป็นชุมชนที่มีศักยภาพด้านงานช่างฝีมือ ชุมชนเกษตรกรรมที่ปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตตามการเปลี่ยนแปลงของสังคม

หมู่บ้านนาจอกเป็นที่รู้จักของคนท้องถิ่นเมืองนครพนมว่าเป็น “หมู่บ้านคนเวียดนาม” แต่ปัจจุบันบ้านนาจอกเริ่มเป็นที่รู้จักของชาวไทย และชาวเวียดนามในฐานะแหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ในนาม “หมู่บ้านมิตรภาพไทย-เวียดนาม”

บ้านโคกล่ามชุมชนทอผ้าที่มีชื่อเสียงระดับประเทศ ผ้าย้อมสีธรรมชาติจากไม้มงคลได้รับรางวัลพระราชทาน จากวิถีชีวิตประจำของผู้หญิงอีสานสู่ผ้าทอที่มีชื่อเสียงระดับประเทศ

พระแท่นคู่เมือง ลือเลื่องกระติบสวย ห้วยยางถิ่นอุดม เที่ยวชมคำบอน

ชุมชนผู้ไทบ้านจุมจังมีธรรมาสน์เสาเดียว ตั้งอยู่ที่ศาลาการเปรียญวัดจุมจังเหนือฝังเสาธรรมาสน์ทะลุพื้นศาลาลงดินตามคติความเชื่อของชาวผู้ไท ซึ่งมีบทบาทสำคัญในฐานะเป็นศาสนวัตถุเชิงสัญลักษณ์ต่อการประกอบพิธีกรรมตามวัฒนธรรมดั้งเดิมของชาวผู้ไท

ชุมชนชนบทที่มีเรื่องเล่าตำนาน นิทานและคติชนวิทยา 

เดิมชื่อ “บ้านโคกครม” คนในพื้นที่ออกเสียงว่า “ครึม” และได้เพี้ยนมาเป็น “ตรึม” เหมือนในปัจจุบัน

หนองเรือตระการ จักสานไม้ไผ่ ไก่ย่างทางพาด ตลาดกะหล่ำ เลิศล้ำเพชรพลอยเจียระไน พระใหญ่ภูเม็งทอง

เป็นชุมชนชานเมืองที่ตั้งอยู่บนพื้นที่นาของตระกูลเจ้าเมืองมหาสารคาม เป็นพื้นที่อยู่อาศัยของผู้คนในเมือง เป็นสถานที่ก่อสร้างบ้านจัดสรรจำนวนมาก ในอนาคตอาจจะเป็นชุมชนที่หนาแน่นเนื่องจากเป็นพื้นที่รองรับการขยายตัวของเมือง

วิถีของชุมชนที่ยังคงทำนามาตั้งแต่อดีต ด้วยระบบการผลิตที่ต้องพึ่งพาธรรมชาติ จึงมีประเพณีเกี่ยวข้องสะท้อนให้เห็นผ่านคติความเชื่อและอำนาจเหนือธรรมชาติ เช่น การทำบุญบั้งไฟ การแห่นางแมว

ชุมชนไทยเบิ้งบ้านโคกสระน้อย เป็นชุมชนพหุวัฒนธรรมที่มีการผสมผสานระหว่างวัฒนธรรม ประเพณี พิธีกรรม และอัตลักษณ์พื้นถิ่นของชาวลาวเดิมเข้ากับชาวไทยอีสาน และชาวไทยภาคกลาง 

หลักเมืองเก่าชุมแพ แลผาพระนอนล้ำค่าอารยธรรมโนนเมือง ลือเลื่องเศรษฐกิจ ติดตาผานกเค้า เข้าชมถ้ำผาพวงบวงสรวงปู่หลุบ